سد سه دهانه
توضیحات پروژه
سد سه دهانه یا همان سد سه دره چین، عظیم ترین سد و نیروگاه جهان بوده و نمونه ای مثال زدنی از تلفیق گرایش های مختلف مهندسی جهت بهره گیری همزمان از توانایی های آنها است. سد سه دهانه بر روی رودخانه یانگ تسه در چین احداث گردیده و به لحاظ ظرفیت تولید برق در حال حاضر (2018 میلادی) بی رقیب است.
ایده ساخت سد سه دهانه برای اولین بار در سال 1919 میلادی مطرح گردید و نخستین مراحل طراحی آن در سال 1932 رقم خورد. در سال 1944 یک مهندس آمریکایی بنام جان سویج پس از ارزیابی منطقه، طرح پیشنهادی خود بنام پروژه رود یانگ تسه را به دولت وقت چین ارائه کرد. پس از آن گروهی 54 نفره از مهندسان چین راهی آمریکا شدند.
رودخانه یانگ تسه در طول تاریخ همواره شاهراه کشتیرانی تجاری بوده است و این موضوع موجب میشد هر طرحی که امکان تردد کشتی ها را در نظر نگرفته است، همان ابتدا مردود اعلام شود. بنا به طرح پیشنهادی که مشکل تردد کشتی های تجاری در آن لحاظ گردیده بود، قرار بر این بود که کشتی ها هنگام رسیدن یه سد در لنگرگاه هایی در دو طرف سد متوقف گردیده، سپس توسط جرثقیل های غول پیکر به طرفین سد منتقل شوند. مطالعات طراحی سر بر اساس طرح پیشنهادی به صورت آهسته و پیوسته ادامه داشت تا اینکه جنگ داخلی چین در سال 1947 عملیات طراحی و ساخت سد را متوقف نمود. پس از گذشت وقایع گوناگون، نهایتاً در سال 1992 میلادی ساخت سد سه دهانه در کنگره چین به تصویب رسید و عملیات ساخت آن در اوایل 1994 کلید خورد و در سال 2012 به بهره برداری رسید. لازم به ذکر است پروژه بالابر کشتی در سال 2015 به بهره برداری رسیده است.
طول سد سه دهانه 2335 متر و ارتفاع آن 185 متر می باشد که در ساخت آن 27.2 میلیون متر مکعب بتن و 463 هزار تن استیل بکار رفته است. حجم خاک جابجا شده در محل نیز 102 میلیون متر مکعب اعلام شده است.
عبور کشتی ها از سد سه دهانه به دو روش قفل آب بند (سد سلولی) و استفاده از بالابر انجام می گردد. دو مجموعه آب بند در نزدیکی سد سه دهانه ساخته شده است که هر یک از آنهامتشکل از 5 سلول می باشد. هر کدام از سلول های انتقال کشتی 280 متر طول، 35 متر عرض و 5 متر عمق دارند که امکان جابجایی کشتی هایی با وزن ده هزار تن طی چهار ساعت را فراهم می آورند. سیستم بالابر سد سه دره نیز قادر است کشتی هایی با وزن 3 هزار تن را در فاصله عمودی 113 متری بالا و پایین سد طی 30 الی 40 دقیقه جابجا کند. این بالابر برای جابجا نمودن کشتی ها از سیستم چرخ دنده های حلزونی استفاده می کند.